6 مرحله برای درمان فوری شپش سر

اگر متوجه شدید که فرزندتان شپش سر دارد، به راحتی می‌توان دچار استرس و نگرانی شد. فکر وجود انگل‌های کوچک در مو فرزندتان می‌تواند باعث وحشت و تصمیمات عجولانه شود. 

اما اگر بدانید که شپش‌ها بیماری منتقل نمی‌کنند و خارش تنها مشکل جدی است که ایجاد می‌کنند، آیا کمی آرام نمی‌شوید؟

شپش‌های سر در میان کودکان 3 تا 11 سال شایع هستند. در دختران نسبت به پسران شایع‌تر هستند. شپش سر در انواع موها، چه فر، چه صاف، رنگ‌شده یا طبیعی، زندگی می‌کند.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• دلایل شیوع شپش سر
• شپش در حیوانات خانگی
• علائم شپش سر
• راه‌های تشخیص شپش سر
• درمان‌های فوری شپش سر در 6 مرحله
• درمان‌های طبیعی شپش سر
• بررسی صحت راه درمان طبیعی شپش
• پرسش‌های متداول درباره شپش سر

مدت زمان تقریبی مطالعه: 8 دقیقه

دلایل شیوع شپش سر

شپش‌ها نمی‌پرند، روی حیوانات خانگی زندگی نمی‌کنند و هیچ ارتباطی با بهداشت فردی ندارند. 

رایج‌ترین روش انتقال آن‌ها از طریق تماس سر با سر است. محیط‌های شلوغ مانند مدارس و مهدکودک‌ها نیز یکی از عوامل اصلی شیوع شپش سر هستند.

شپش‌ها مدت زیادی روی وسایل زنده نمی‌مانند. بنابراین، احتمال انتقال از طریق وسایل مشترک نسبتاً کم است مگر اینکه به سرعت پس از استفاده توسط فرد مبتلا مورد استفاده قرار گیرند.

شپش در حیوانات خانگی

شپش سر از طریق حیوانات خانگی منتقل نمی‌شود. شپش‌ها به‌طور اختصاصی برای انسان‌ها هستند و از خون انسان‌ها تغذیه می‌کنند.

شپش‌های حیوانات خانگی نمی‌توانند به انسان منتقل شوند و بالعکس، شپش‌های انسان نیز نمی‌توانند حیوانات خانگی را آلوده کنند. 

علائم شپش سر

اولین و شایع‌ترین علامت شپش سر خارش شدید است. رشک‌ها به‌صورت نقاط سفید یا شفاف در نزدیکی ریشه مو مشاهده می‌شوند.

راه‌های تشخیص شپش سر

برای تشخیص دقیق شپش سر، بررسی دقیق موها با استفاده از یک شانه شپش دندانه‌ریز ضروری است.

معمولاً شپش‌ها خود را در نزدیکی پوست سر مخفی می‌کنند و تخم‌های آن‌ها به سختی به مو چسبیده‌اند. 

برای درمان صحیح، باید بدانید که شپش‌ها به چه شکل‌هایی وجود دارند: تخم‌ها (رشک) به پایه مو چسبیده‌اند، حشره جوان (نیف) و شپش بالغ که به سرعت در سر حرکت می‌کند. هر سه شکل باید از بین بروند تا از شپش رهایی پیدا کنید.

درمان‌های فوری شپش سر در 6 مرحله

مرحله 1: استفاده از داروهای شیمیایی

داروی شپش مو مانند پرمترین یا شامپو لیندان برای شپش مؤثر هستند. پرمترین معمولاً اثربخشی بیشتری در از بین بردن شپش دارد و دارای عوارض جانبی کمتری نسبت به لیندان است. به همین دلیل، اغلب به عنوان گزینه بهترین شامپو شپش پیشنهاد می‌شود. 

• شامپو پرمترین مزیتش اثربخشی بالا در از بین بردن شپش و تخم‌های آن است، اما ممکن است باعث تحریک پوست یا ایجاد حساسیت شود. برای مصرف، شامپو را روی موهای مرطوب بزنید و بعد از 10 دقیقه بشویید.
• شامپو لیندان سریع عمل می‌کند و شپش‌ها را از بین می‌برد، اما به دلیل عوارض جانبی بالقوه مانند تحریک عصبی، توصیه می‌شود با احتیاط و فقط در صورت نیاز استفاده شود. روش مصرف: شامپو را به مو بمالید، 4 دقیقه بگذارید بماند و سپس بشویید.
• درمان باید در دو مرحله (اولین بار و یک هفته بعد) انجام شود.

شامپوهای ضد شپش ممکن است تنها بخشی از شپش‌ها را از بین ببرند و برای اطمینان از حذف کامل شپش و تخم‌های آن، نیاز به تکرار درمان و شانه‌کشی دقیق با شانه‌ی دندانه‌ریز است.

مرحله 2: راه حل از بین بردن شپش شانه‌کشی دقیق 

شانه‌کشی با شانه شپش دندانه‌ریز برای از بین بردن شپش و رشک‌ها بسیار مؤثر است.

این شانه‌کشی باید به دقت و در محیطی روشن انجام شود. بهتر است از شانه‌های ویژه ضد شپش که دارای دندانه‌های نزدیک به هم هستند استفاده شود تا بتوان تخم‌های شپش را نیز جدا کرد.

شپش‌ها و رشک را می‌توان با شانه‌کشی موهای مرطوب از بین برد. این روش شامل شستشوی مو، استفاده از نرم‌کننده و سپس شانه‌کشی از ریشه تا انتهای مو است. این کار باید در روزهای 1، 5، 9 و 13 تکرار شود.

مرحله 3: پیگیری درمان

برای موفقیت درمان شپش سر کودکان ، باید داروها به‌درستی استفاده شوند. محلول شپش یا شامپو ضد شپش باید طبق دستورالعمل تکرار شوند. استفاده از محلول ضد شپش قوی نیز می‌تواند برای شپش سر کمک کند.

در زیر با بهترین محلول و سرم های ضد شپش آشنا می شوید:

– سرم مو ضد شپش LS پرایم: سرم ضد شپش پریم با دایمتیکون و ایزوپروپیل مریستات، فاقد مواد سمی و آفت‌کش، با اثربخشی بالا برای نابودی شپش و تخم آن، مناسب برای بزرگسالان و کودکان بالای دو سال.

– شامپو لایس فری سریتا: شامپو و لوسیون ضد شپش لایس فری سریتا، حاوی عصاره‌های گیاهی پیرتروم، اسطوخودوس و آلوئه‌ورا، موثر در رفع شپش و تخم آن، کاهش التهاب و خارش ناشی از گزش شپش. مناسب برای کودکان بالای یک سال و بزرگسالان، با مواد طبیعی مانند روغن درخت چای که از اتصال و رشد شپش جلوگیری می‌کند.

– محلول موضعی ضد شپش نو لایس: محلول ضد شپش نولایس با روغن اکالیپتوس و بنزیل الکل، موثر در از بین بردن شپش و جداسازی تخم آن، مناسب برای کودکان و همراه با کلاه قابل شستشو.

مرحله 4: پیشگیری از شیوع شپش

برای جلوگیری از ابتلا به شپش سر یا شیوع بیشتر آن، باید وسایل شخصی مانند شانه، کلاه، بالش و حوله را مرتباً تمیز و ضدعفونی کرد. 

 در محیط‌هایی مانند مدارس و مهدکودک‌ها، بررسی و معاینه منظم کودکان برای پیشگیری از شیوع گسترده شپش توصیه می‌شود.

بررسی اعضای خانواده ضروری است. ممکن است نیاز باشد همه افراد خانه درمان شوند تا از بازگشت شپش جلوگیری شود

مرحله 5: مراقبت‌های بعد از درمان

هیچ راهی برای جلوگیری از شپش وجود ندارد. بهترین کاری که می‌توان انجام داد، شانه‌کشی منظم است.

بعد از درمان شپش سر، شستشوی کامل تمام وسایل شخصی از جمله ملحفه‌ها، حوله‌ها و لباس‌ها با آب داغ ضروری است. همچنین شانه‌ها و برس‌های مو باید با دقت ضدعفونی شوند تا از بازگشت شپش جلوگیری شود.

وسایل شخصی باید با آب حداقل 54 درجه سانتی‌گراد شسته شوند تا شپش‌ها و تخم‌های آن‌ها به‌طور کامل از بین بروند.

برای ضدعفونی وسایل مانند برس‌ها و شانه‌ها، استفاده از خشک‌کن‌های حرارتی می‌تواند مؤثر باشد.

اسپری درمین دافع و از بین برنده حشرات از روی الیاف و البسه

مرحله 6: مقابله با شپش مقاوم به دارو

در برخی موارد، شپش‌ها به درمان‌های شیمیایی مقاوم می‌شوند. در چنین مواردی، استفاده از ایورمکتین خوراکی یا موضعی توصیه می‌شود.

درمان‌های طبیعی شپش سر

برخی افراد از روش‌های طبیعی مانند روغن درخت چای یا سرکه سیب برای از بین بردن شپش استفاده می‌کنند.
درمان خانگی شپش سر بچه‌ها مانند استفاده از روغن‌های طبیعی می‌تواند موثر باشد، اما باید همراه با شانه‌کشی منظم باشد.

بررسی صحت راه درمان طبیعی شپش

• درمان شپش با روغن درخت چای: مطالعات نشان داده‌اند که روغن درخت چای می‌تواند در مقابله با شپش سر بسیار مؤثر باشد. به‌عنوان‌مثال، یک مطالعه نشان داده که ترکیب روغن درخت چای و نرولیدول باعث مرگ 100 درصد شپش‌ها در 30 دقیقه و تخم‌های آن‌ها طی 5 روز می‌شود . این ترکیب به‌عنوان یک درمان طبیعی موفق در مبارزه با شپش شناخته شده است.
• درمان شپش با سرکه سیب: اگرچه سرکه سیب یکی از درمان‌های خانگی رایج برای شپش است، اما شواهد علمی کمی در مورد اثربخشی آن وجود دارد. مطالعات نشان داده‌اند که درمان‌های خانگی مانند سرکه تأثیر قابل‌توجهی بر مرگ شپش‌ها ندارند. 
• درمان شپش با پودر لباسشویی وحنا: تاکنون هیچ مطالعه علمی مستقیمی اثربخشی حنا و پودر لباسشویی را برای درمان شپش ثابت نکرده و استفاده از این مواد به‌عنوان یک درمان علمی توصیه نمی‌شود.
• درمان شپش سر با آبلیمو و نمک: اطلاعات علمی معتبری در مورد اثربخشی آبلیمو و نمک برای درمان شپش وجود ندارد و تاکنون مطالعات کافی برای تأیید استفاده از این مواد به‌عنوان درمان مؤثر انجام نشده است.
• درمان شپش با اسپند: یک مطالعه نشان داده است که روغن اسپند در درمان شپش سر مؤثرتر از شامپو پرمترین است. 

پرسش‌های متداول درباره شپش سر

1- آیا شپش سر باعث بیماری‌های جدی می‌شود؟ نه، شپش سر معمولاً بیماری‌های جدی ایجاد نمی‌کند اما خارش و التهاب ناشی از آن می‌تواند باعث زخم و عفونت‌های ثانویه شود.

2- برای درمان شپش چه باید کرد؟ برای از بین بردن شپش سر، از درمان‌های موضعی مانند شامپوی پرمترین 1% یا روغن درخت چای استفاده کنید و به دقت موها را شانه کنید.

3- چگونه تخم شپش را از بین ببریم و تخم شپش چه شکلیه؟ برای از بین بردن تخم شپش (نیت)، می‌توانید از شانه‌های ریز دندانه برای جدا کردن آنها از موها استفاده کنید و از درمان‌هایی مانند پرمترین یا دایمتیکون که اثربخشی بر تخم‌ها دارند، استفاده نمایید. تخم شپش به شکل بیضی کوچک و سفید یا خاکستری است و نزدیک به ریشه مو، معمولاً در فاصله کمتر از 1 سانتی‌متری از پوست سر، چسبیده است.

4- شپش سر چه شکلیه و حشرات شبیه شپش چگونه‌اند؟ شپش سرحشره‌ای کوچک و بدون بال است که حدود 2 تا 3 میلی‌متر طول دارد. بدن آن کشیده و شفاف یا خاکستری رنگ است که پس از مکیدن خون قرمزتر به نظر می‌رسد. شپش شش پا دارد که به آنها کمک می‌کند تا به موها بچسبند.

حشرات مشابه شپش عبارتند از:

• کک: کوچکتر از شپش است (حدود 1.5 تا 3 میلی‌متر) و بدن پهن‌تری دارد. کک‌ها پرش می‌کنند در حالی که شپش‌ها نمی‌توانند بپرند.
• کنه: کنه‌ها کمی بزرگتر و گردتر هستند و به حیوانات یا انسان‌ها متصل می‌شوند.
• ساس: ساس‌ها نیز کوچک هستند اما بیشتر روی بدن یا وسایل خانه یافت می‌شوند و بدن پهن‌تری دارند.

همه این حشرات انگل هستند و از خون میزبان تغذیه می‌کنند.

5- چند بار باید از شامپوهای ضد شپش استفاده کنم؟ معمولاً دو بار، یک بار در روز اول و مجدداً در هفته بعد برای اطمینان از حذف کامل شپش‌ها.

تعداد دفعات استفاده از شامپوهای ضد شپش به نوع شامپو و دارو بستگی دارد. برخی از داروها نیاز به تکرار درمان بیشتری دارند. بنابراین، بهتر است بر اساس دستورالعمل‌های محصول یا مشاوره پزشک عمل شود.

6- آیا شپش فقط در موهای کثیف دیده می‌شود؟ خیر، شپش سر به بهداشت فردی ارتباطی ندارد و در موهای تمیز و کثیف هر دو دیده می‌شود.

7- چگونه می‌توانم از بازگشت شپش جلوگیری کنم؟ با شستشوی منظم وسایل شخصی و شانه‌کشی دقیق می‌توانید از بازگشت شپش جلوگیری کنید.

8- آیا درمان‌های طبیعی موثر هستند؟ برخی درمان‌های طبیعی مانند روغن درخت چای می‌توانند موثر باشند، اما معمولاً نیاز به تکرار بیشتری دارند.

9- چگونه بفهمم که شپش‌ها کاملاً از بین رفته‌اند؟ اگر بعد از شانه‌کشی مکرر و استفاده از درمان‌ها شپشی یا تخمی مشاهده نشد، احتمالاً شپش‌ها کاملاً از بین رفته‌اند.

10- شپش از چی به وجود میاد؟ شپش سر به وجود نمی‌آید بلکه از طریق تماس مستقیم با فرد مبتلا یا استفاده از وسایل مشترک مانند شانه، کلاه، بالش، یا لباس منتقل می‌شود. شپش‌ها نمی‌توانند پرواز یا پرش کنند، بنابراین تنها از طریق تماس مستقیم سر به سر یا استفاده مشترک از وسایل شخصی می‌توانند منتقل شوند. بهداشت فردی کم یا زیاد نقشی در به وجود آمدن شپش ندارد، بلکه انتقال این حشره عمدتاً از طریق ارتباط نزدیک با فرد آلوده صورت می‌گیرد.

11- رشک چند روزه شپش میشود؟ رشک (تخم شپش) معمولاً طی 7 تا 10 روز به شپش بالغ تبدیل می‌شود. این تخم‌ها به ساقه مو نزدیک به پوست سر چسبیده و پس از این مدت زمان از تخم خارج شده و به نوزاد شپش (نیمفه) تبدیل می‌شوند. نیمفه‌ها پس از حدود 9 تا 12 روز بالغ می‌شوند و می‌توانند شروع به تولید تخم‌های جدید کنند.

12- آیا شپش پرواز میکند؟ خیر، شپش نمی‌تواند پرواز کند. شپش‌ها بدون بال هستند و تنها از طریق خزیدن در میان موها یا انتقال مستقیم از فرد به فرد دیگر منتقل می‌شوند. همچنین نمی‌توانند بپرند؛ تنها با تماس مستقیم یا استفاده مشترک از وسایل شخصی مانند شانه یا کلاه منتقل می‌شوند.

13- ایا شامپو پرمترین باعث ریزش مو میشود؟ شامپو پرمترین به طور معمول باعث ریزش مو نمی‌شود. این شامپو برای از بین بردن شپش سر طراحی شده و عوارض جانبی کمی دارد. با این حال، در برخی موارد نادر ممکن است عوارضی مانند تحریک پوست سر، خارش یا التهاب مشاهده شود، که این مشکلات موقتی هستند. اگر بعد از استفاده از شامپو پرمترین با ریزش مو مواجه شدید، بهتر است با پزشک مشورت کنید، زیرا ممکن است علت دیگری مانند التهاب یا آسیب به پوست سر باعث این ریزش باشد.